Baniewice - na granicy ziemi bańskiej

Pokaż zachodniopomorskie na większej mapie

Duża wieś oddalona o 4 km na południowy zachód od Bań. Podobnie jak cała Ziemia Bańska należała niegdyś do zakonu templariuszy, później przejęta przez joannitów. Miejscowość o typowo rolniczym charakterze z zabudowaniami skupionymi wokół głównej drogi. Niemiecka nazwa wsi (Marienthal) była wielokrotnie zmieniana i podkreślała związek zakonu z ich patronką Marią. Nazwa Baniewice nawiązuje do wzgórza Banzniz wymienionego w dokumenatch z roku 1235, określającego granicę Ziemi Bańskiej. Wieś rozwijała się dynamicznie mimo zniszczeń powstałych w czasie wojny trzydziestoletniej, a także podczas wielokrotnych pożarów.

W XIII wieku, w południowej części wsi wzniesiono orientowaną, salową świątynię o prostokątnym rzucie, pozbawioną wieży i wydzielonego prezbiterium. Wybudowana z granitowych kwadr jest obecnie otynkowana co uniemożliwia ocenę stopnia obróbki i faktury kamienia. Jedynym dowodem wskazującym na średniowieczne pochodzenie budowli jest odsłonięty z pod tynku portal zachodni, który wykonano z kostki i klińców granitowych, a następnie zamknięto ostrołukiem. W swojej dalszej XVII wiecznej historii świątynia była częściowo rozbudowywana, a w 1851 roku poddana gruntownej przebudowie otrzymała wieżę i wspomniane tynki na zewnętrznych elewacjach.

Baniewice. Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Dwukondygnacyjna wieża wzniesiona nad zachodnią nawą miała szkieletową konstrukcję o przekroju kwadratu. Pierwsza kondygnacja prawdopodobnie zawierała w sobie dzwon, druga natomiast kryła mechanizm zegarowy z czterema tarczami. Zwieńczeniem wieży był ostro zakończony hełmowy dach z latarnią. Podczas II wojny światowej kościół został częściowo zniszczony. Odbudowany dopiero w 1977 roku do dziś pozostaje pozbawiony wieży.

Mury kościoła zwieńcza dwuspadowy dach pokryty falistą blachą co w połączeniu z tynkami psuje zabytkowy charakter budowli zacierając jej XIII wieczne korzenie.

Baniewice. Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Dawny cmentarz przykościelny o nieuregulowanym terenie otoczony jest kamiennym murem wzniesionym w XVI wieku. W murze znajdują się dwie ceglane bramy. Od północy późnogotycka brama składająca się z szeroko rozwartego przejazdu z ostrołukiem i furty o prostym ościeżu zamkniętym łukiem odcinkowym. Zwieńczenie bramy stanowi motyw ślepego maswerku i cztery sterczyny na szczycie. Brama południowa z przejazdem o prostym ościeżu zamknięta delikatnym łukiem zdobiona jest renesansowym szczytem. Wyraźne faliste spływy rozczłonkowane są w licu pilastrami i wykończone profilowanymi gzymsami. W murze po zachodniej stronie znajduje się jeszcze jedna furta, która również zdobiona jest motywem maswerkowym.

Nieopodal kościoła w kierunku północnym znajdował się cmentarz ewangelicki założony w XIX wieku. Został zniszczony po drugiej wojnie światowej. Obecnie o jego istnieniu świadczą szpalery lipy nasadzonej w kształt litery T.